Θυμάμαι πως όταν ήμουν πιτσιρίκι και ζούσα στην Πράγα, υπήρχε ένα παραμύθι που αγαπούσα πολύ και ας με έκανε πάντα να κλαίω στο τέλος του. Ήταν η ιστορία της νύμφης Rusalka, ενός στοιχειού των νερών της Τσέχικης (αλλά και της ευρύτερης Σλάβικης) μυθολογίας. Η Rusalka (πληθ. Rusalki) ήταν συνήθως ένα ανήσυχο πνεύμα μιας νεαρής γυναίκας που είχε πεθάνει με άσχημο τρόπο και κατοικούσε στον πυθμένα του ποταμού. Τις νύχτες δε, έβγαινε στην όχθη του ποταμού και συνήθιζε να χορεύει σε κοντινά λιβάδια, προσελκύοντας με το γέλιο της και το τραγούδι της νεαρούς άντρες, που μάγευε και έπαιρνε μαζί της στον πυθμένα του βυθού, ήταν δηλαδή το αντίστοιχο τω νεράιδων που συναντάμε σε μυθολογίες διαφόρων Ευρωπαϊκών χωρών. Η αλήθεια είναι πως δεν έχω όρεξη να μακρηγορήσω για το τι πραγματικά ήταν αυτές οι νύμφες των νερών (άλλωστε η σύνδεσή τους με το νερό κάθε άλλο παρά τυχαία είναι), αλλά να σχολιάσω τα πρόσφατα γεγονότα που διαδραματίστηκαν επί τη ευκαιρία του ανεβάσματος της ομώνυμης όπερας του Antonin Dvorak στην Εθνική Λυρική Σκηνή.
Ο Antonin Dvorak χρησιμοποίησε ως βάση του για τη συγγραφή της όπερας ένα παραδοσιακό τσέχικο παραμύθι, το οποίο έγραψε η πολύ γνωστή Τσέχα συγγραφέας Bozena Nemcova (η οποία παρεμπιπτόντως πέθανε το 1862, οπότε οποιαδήποτε ομοφυλοφιλικός συμβολισμός στο παραμύθι της, θα την έκανε πολύ προχωρημένη) . Το παραμύθι πραγματεύονταν τον τραγικό έρωτα της Rusalka, που ερωτεύεται τον πρίγκιπα και ζητά από τη μάγισσα Baba Yaga να της δώσει ανθρώπινη μορφή για να ζήσει μαζί του. Φυσικά, αυτό δεν έρχεται χωρίς το αντίστοιχο τίμημα, καθώς η νύμφη ανταλλάσει τη φωνή της με την ανθρώπινη υπόσταση. Ο πρίγκιπας ζει με τη Rusalka, αλλά ο περίγυρός του τον πείθει πως η ανώνυμη, μουγκή νύφη είναι προϊόν μαγείας και έτσι ο πρίγκιπας την εγκαταλείπει για μια άλλη πριγκίπισσα. Η Rusalka επιστρέφει απελπισμένη στη λίμνη, γίνεται πνεύμα θανάτου, αλλά ο πρίγκιπας, μετανοιωμένος, την αναζητά και πεθαίνει εξαιτίας της. Η Rusalka τον ευχαριστεί που της έδωσε τη δυνατότητα να νιώσει τον ανθρώπινο έρωτα, παραδίδει την ψυχή του στο θεό και επιστρέφει στη θλιβερή μοναξιά της στον πυθμένα της λίμνης.
Θεωρώ πως ο οποιοσδήποτε ομοφυλοφιλικός συμβολισμός / συσχετισμός σε αυτό το παραμύθι είναι τελείως εκτός τόπου και χρόνου. Δε συμφωνώ με την αντίδραση των μελών της ορχήστρας, όπως επίσης δε συμφωνώ καθόλου, μα καθόλου με την αντίδραση των ακτιβιστών της ομοφυλοφιλικής κοινότητας. Η ερμηνεία του παραμυθιού με τη σκηνοθέτιδα Marion Wasserman, η οποία επέλεξε να αποδώσει τον πρίγκιπα ως καταπιεσμένο ομοφυλόφιλο (σε ευθεία αναφορά με την πραγματική ιστορία του Βασιλιά Λουδοβίκου του Β’ της Βαυαρίας, λες και ο μέσος Έλληνας γνωρίζει τις σεξουαλικές προτιμήσεις ενός Βαυαρού ηγεμόνα) θεωρώ πως είναι ανακριβής και αστεία. Για τον πολύ απλό λόγο ότι η απόδοση αυτή δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την όπερα του Dvorak, η οποία πραγματεύεται έναν σκοτεινό Σλαβικό μύθο, που είμαι σχεδόν σίγουρη πως δεν έχει ως βάση του τον ομοφυλοφιλικό έρωτα. Ατόπημα της σκηνοθέτιδος; Ίσως. Υπερβολική αντίδραση των μελών της ορχήστρας; Φυσικά. Αδικαιολόγητη αντίδραση της ομοφυλοφιλικής κοινότητας; Aαναμφισβήτητα. Ατυχής απόδοση ενός από τα πιο σημαντικά παραμύθια (και έργα) της Σλαβικής κουλτούρας; Ω, ναι. Διότι καμιά φορά τα πράγματα είναι πολύ απλά και δεν πρέπει να μπερδεύουμε τις βούρτσες με τις π…..ς.
Ο Antonin Dvorak χρησιμοποίησε ως βάση του για τη συγγραφή της όπερας ένα παραδοσιακό τσέχικο παραμύθι, το οποίο έγραψε η πολύ γνωστή Τσέχα συγγραφέας Bozena Nemcova (η οποία παρεμπιπτόντως πέθανε το 1862, οπότε οποιαδήποτε ομοφυλοφιλικός συμβολισμός στο παραμύθι της, θα την έκανε πολύ προχωρημένη) . Το παραμύθι πραγματεύονταν τον τραγικό έρωτα της Rusalka, που ερωτεύεται τον πρίγκιπα και ζητά από τη μάγισσα Baba Yaga να της δώσει ανθρώπινη μορφή για να ζήσει μαζί του. Φυσικά, αυτό δεν έρχεται χωρίς το αντίστοιχο τίμημα, καθώς η νύμφη ανταλλάσει τη φωνή της με την ανθρώπινη υπόσταση. Ο πρίγκιπας ζει με τη Rusalka, αλλά ο περίγυρός του τον πείθει πως η ανώνυμη, μουγκή νύφη είναι προϊόν μαγείας και έτσι ο πρίγκιπας την εγκαταλείπει για μια άλλη πριγκίπισσα. Η Rusalka επιστρέφει απελπισμένη στη λίμνη, γίνεται πνεύμα θανάτου, αλλά ο πρίγκιπας, μετανοιωμένος, την αναζητά και πεθαίνει εξαιτίας της. Η Rusalka τον ευχαριστεί που της έδωσε τη δυνατότητα να νιώσει τον ανθρώπινο έρωτα, παραδίδει την ψυχή του στο θεό και επιστρέφει στη θλιβερή μοναξιά της στον πυθμένα της λίμνης.
Θεωρώ πως ο οποιοσδήποτε ομοφυλοφιλικός συμβολισμός / συσχετισμός σε αυτό το παραμύθι είναι τελείως εκτός τόπου και χρόνου. Δε συμφωνώ με την αντίδραση των μελών της ορχήστρας, όπως επίσης δε συμφωνώ καθόλου, μα καθόλου με την αντίδραση των ακτιβιστών της ομοφυλοφιλικής κοινότητας. Η ερμηνεία του παραμυθιού με τη σκηνοθέτιδα Marion Wasserman, η οποία επέλεξε να αποδώσει τον πρίγκιπα ως καταπιεσμένο ομοφυλόφιλο (σε ευθεία αναφορά με την πραγματική ιστορία του Βασιλιά Λουδοβίκου του Β’ της Βαυαρίας, λες και ο μέσος Έλληνας γνωρίζει τις σεξουαλικές προτιμήσεις ενός Βαυαρού ηγεμόνα) θεωρώ πως είναι ανακριβής και αστεία. Για τον πολύ απλό λόγο ότι η απόδοση αυτή δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την όπερα του Dvorak, η οποία πραγματεύεται έναν σκοτεινό Σλαβικό μύθο, που είμαι σχεδόν σίγουρη πως δεν έχει ως βάση του τον ομοφυλοφιλικό έρωτα. Ατόπημα της σκηνοθέτιδος; Ίσως. Υπερβολική αντίδραση των μελών της ορχήστρας; Φυσικά. Αδικαιολόγητη αντίδραση της ομοφυλοφιλικής κοινότητας; Aαναμφισβήτητα. Ατυχής απόδοση ενός από τα πιο σημαντικά παραμύθια (και έργα) της Σλαβικής κουλτούρας; Ω, ναι. Διότι καμιά φορά τα πράγματα είναι πολύ απλά και δεν πρέπει να μπερδεύουμε τις βούρτσες με τις π…..ς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου